Ένα ταξίδι στα μονοπάτια του παρελθόντος του οικισμού Πολυχνίτου της Λέσβου, με πλοηγό σπάνιες φωτογραφίες από το 1897 και μετά, είναι το λεύκωμα «Ο Πολιχνίτος του 20ου αιώνα», που επιμελήθηκαν οι Κυριάκος Κουκούλας και Τάσος Μακρής και παρουσιάσθηκε σήμερα από τον σύλλογο Πολιχνιατών στην Αθήνα.
«Πρόκειται για πολύτιμα φωτογραφικά αποτυπώματα, που αποπνέουν το άρωμα ενός ιστορικού παρελθόντος και συνάμα αναδεικνύουν τη μοναδική ματιά των φωτογράφων τους , που κατάφεραν να κερδίσουν τη μάχη με το χρόνο και τη μνήμη των ανθρώπων», σημειώνει προλογίζοντας το λεύκωμα ο Στρατής Τζιμής.
Πέτρινα σπίτια, γεωργοί και ψαράδες στις καθημερινές τους ασχολίες, θεατρικές παραστάσεις αλλά και συμμετοχικές διαδικασίες , που φωτίζονται από το φακό των φωτογράφων και συγκεντρώθηκαν με πολύ κόπο από τους συγγραφείς, «για να θυμηθούν οι παλιοί και να μάθουν οι νεότεροι, τα γεγονότα που σημάδεψαν τον τόπο μας τον περασμένο αιώνα»,αναφέρει ο Κυριάκος Κουκουλας.
Τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν για τον Πολιχνίτο είναι ανεπαρκή για να μιλήσουμε για ιστορία, αναφέρεται στο λεύκωμα. Από διάσπαρτες πληροφορίες φαίνεται πως στα υστεροβυζαντινά χρόνια υπήρχαν μικροί οικισμοί στην περιοχή, ενώ σε κώδικα επίσης αναφέρεται το όνομα Πολιχνίτος, λίγο πριν την άλωση της Λέσβου από τους Τούρκους. Σύμφωνα με τα λιγοστά στοιχεία, από τα μέσα του 15ου αιώνα άρχισαν να συγκεντρώνονται οι κάτοικοι των γύρω χωριών στην περιοχή δίνοντας στον νέο οικισμό το όνομα Πολιχνίτος. Ουσιαστικά η ανάπτυξη έρχεται με τα εκσυγχρονιστικά μέτρα του Οθωμανικού κράτους, στα μισά του 19ου αιώνα.
