είναι μακρύς ο δρόμος για την ολοκληρωμένη διαχείριση ..
Μερικές σκέψεις για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, με αφορμή την πρώτη συζήτηση για την αναθεώρηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού για τη Διαχείριση των Στερών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη (28.02.2012) στη συνεδρίαση της Περιφερειακής Επιτροπής Χωροταξίας, Περιβάλλοντος & Υποδομών.
6 χρόνια μετά τη θεσμοθέτηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού για τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου είναι καιρός να αποτυπώσουμε τα έργα και τις δράσεις που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα, τα προβλήματα και τις καθυστερήσεις που υπήρξαν, να εντοπίσουμε όλα όσα θα πρέπει να γίνουν προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την υλοποίηση του σχεδιασμού, αλλά και τις διορθωτικές παρεμβάσεις που είναι απαραίτητες για την βελτίωση του.
Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ)
Στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου εντοπίστηκαν 117 ΧΑΔΑ, με βάση την καταγραφή που πραγματοποιήθηκε το 2005. Ξεκίνησαν τότε οι διαδικασίες για την εκπόνηση των μελετών, την εξασφάλιση των απαιτούμενων αδειοδοτήσεων, την οριστική παύση λειτουργίας και την αποκατάσταση τους, ενώ σε πρώτη φάση έμειναν ενεργοί 21 ΧΑΔΑ, με βάση το Πρόγραμμα 1 ΧΑΔΑ ανά ΟΤΑ που εφαρμόστηκε.
Μετά από μια σημαντική προσπάθεια που έγινε τα προηγούμενα χρόνια αποκαταστάθηκαν σε πρώτη φάση περίπου 80 ΧΑΔΑ. Τη τελευταία διετία άλλοι 25 ΧΑΔΑ έχουν χρηματοδοτηθεί από το Ε.Π. «Κρήτης & Νήσων Αιγαίου 2007-2013» για να αποκατασταθούν, ελάχιστα όμως από τα έργα αυτά έχουν ξεκινήσει μέχρι σήμερα να υλοποιούνται. Έτσι 37 ΧΑΔΑ (24 στο Ν. Λέσβου, 6 στο Ν. Χίου, 7 στο Ν. Σάμου) στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου δεν έχουν μέχρι σήμερα αποκατασταθεί, ενώ για τους περισσότερους έχουν εκδοθεί και αποφάσεις οριστικής παύσης λειτουργίας.
Θα πρέπει καταρχήν οι ΧΑΔΑ που δεν έχουν αποκατασταθεί να κλείσουν στην πράξη και αυτό είναι ευθύνη των Δήμων. Δημοσιεύματα του τοπικού τύπου παρουσιάζουν τους χώρους αυτούς να εξακολουθούν να παραμένουν ενεργοί, παρά τις αντίστοιχες αποφάσεις οριστικής παύσης λειτουργίας και ενώ σήμερα λειτουργούν ΧΥΤΑ σε όλα τα νησιά της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, εκτός από την Ικαρία. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει η Περιφέρεια δια των Υπηρεσιών της να ελέγξει τους ΧΑΔΑ που παραμένουν σήμερα ενεργοί και να διασφαλιστεί την παύση λειτουργίας τους. Επίσης θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία με τους Δήμους για την άμεση αποκατάσταση του συνόλου των ΧΑΔΑ.
 |
| Χ.Α.Δ.Α πριν την αποκατάσταση - Νένητα Χίος |
 |
| ΧΑΔΑ μετά την αποκατάσταση - Νένητα Χίος |
Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να γίνουν άμεσα, δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει για την παύση λειτουργίας των χωματερών μέχρι τον Ιούνιο του 2012, σε διαφορετική περίπτωση απειλεί με πρόστιμα που ανέρχονται σε 35.000 € ανά ημέρα για κάθε ενεργή χωματερή.
Διαχείριση Αδρανών Υλικών
Η διαχείριση των αδρανών υλικών είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νησιά μας σε ότι αφορά τα στερεά απόβλητα. Και αυτό γιατί σε καθένα από τα μεγάλα νησιά της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου θα έπρεπε με βάση τον Περιφερειακό Σχεδιασμό να κατασκευαστούν και να λειτουργήσουν Χώροι Υγειονομικής Ταφής (Χ.Υ.Τ.) Αδρανών Υλικών, προκειμένου να οδηγούνται εκεί τα προϊόντα εκσκαφών, μπάζα κλπ, υλικά που δεν μπορούν να οδηγηθούν στους κατασκευασμένους Χ.Υ.Τ.Α. Σε κανένα όμως νησί δεν έχουν κατασκευαστεί μέχρι σήμερα Χ.Υ.Τ. Αδρανών. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα αδρανή υλικά οδηγούνται σήμερα είτε στους ΧΑΔΑ, οι οποίοι δεν θα έπρεπε να λειτουργούν, είτε όπου αλλού προκύψει !!
Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με τις αδυναμίες των Δήμων στο θέμα της αποκομιδής και διαχείρισης των απορριμμάτων, κινδυνεύουν να μετατρέψουν το επόμενο διάστημα τα νησιά μας σε απέραντες χωματερές. Θα πρέπει συνεπώς να ολοκληρωθούν άμεσα οι μελέτες που εκπονούνται για την κατασκευή των Χ.Υ.Τ. Αδρανών Υλικών και να υπάρξει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση των αντίστοιχων έργων.
Πορεία υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ Βορείου Αιγαίου
Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου εγκρίθηκε το 2006, μετά από σχετικές αποφάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου Βορείου Αιγαίου και των Νομαρχιακών Συμβουλίων της Περιφέρειας. Ο ΠΕΣΔΑ ενσωμάτωσε τους τότε Νομαρχιακούς Σχεδιασμούς για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και πρότεινε λύσεις για την μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή, για την ανακύκλωση και την επεξεργασία των αποβλήτων και για την βιώσιμη διαχείριση των ΧΥΤΑ.
Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου εγκρίθηκε το 2006, μετά από σχετικές αποφάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου Βορείου Αιγαίου και των Νομαρχιακών Συμβουλίων της Περιφέρειας. Ο ΠΕΣΔΑ ενσωμάτωσε τους τότε Νομαρχιακούς Σχεδιασμούς για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και πρότεινε λύσεις για την μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή, για την ανακύκλωση και την επεξεργασία των αποβλήτων και για την βιώσιμη διαχείριση των ΧΥΤΑ.
 |
| Ο Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) στη Μυτιλήνη |
Σήμερα 6 χρόνια μετά, οι βασικές υποδομές για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων έχουν υλοποιηθεί, υπάρχουν όμως σημαντικές υποδομές που ακόμη υπολείπονται. Συνοπτικά, τι μέχρι σήμερα δεν έχει υλοποιηθεί:
- Ο ΧΥΤΑ στη Βόρεια Χίο (έχει χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ) και ο Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) στην περιοχή της Αμανής στη Χίο.
- Ο ΧΥΤΑ στην Ικαρία, για τον οποίο δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη οι σχετικές μελέτες και αδειοδοτήσεις.
- Ο ΧΥΤΑ στη Δυτική Σάμο, ο οποίος μετά την αστοχία στην κατασκευή του επιβαρύνει σημαντικά το ΧΥΤΑ της Ανατολικής Σάμου.
- Οι Χ.Υ.Τ. Αδρανών στα 5 μεγάλα νησιά.
- Το Σύστημα κινητών Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) για το νησί της Λέσβου (είναι σε φάση δημοπράτησης σχετικό έργο).
- Έργα και δράσεις για την εκτροπή και αξιοποίηση των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων, με την εφαρμογή Προγράμματος Διαλογής στην Πηγή για τη συλλογή των βιοαποδομήσιμων υλικών, καθώς και η κατασκευή - λειτουργία Μονάδων Κομποστοποίησης στα μεγάλα νησιά.
- Έργα και δράσεις για την εκτροπή και αξιοποίηση των υλικών συσκευασίας, με την εφαρμογή Προγράμματος Διαλογής στην Πηγή για τη συλλογή των υλικών συσκευασίας, καθώς και η κατασκευή Μονάδων Ανακύκλωσης Υλικών σε Λέσβο, Χίο και Σάμο.
Συνεπώς, υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να γίνουν προκειμένου να υλοποιηθούν τα έργα και οι δράσεις που περιλαμβάνονται στον εγκεκριμένο Περιφερειακό Σχεδιασμό για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων.
Ολοκληρωμένη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων
Ολοκληρωμένη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων
Η Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων είναι πλέον ζητούμενο με βάση την Κοινοτική Οδηγία Πλαίσιο 2008/98/ΕΕ για τα στερεά απόβλητα, με την οποία έχει εναρμονιστεί η εθνική νομοθεσία με βάση τον πρόσφατο Νόμο 4042/13.02.2012. Μια βιώσιμη και φιλική προς το περιβάλλον διαχείριση, με ενίσχυση της προσπάθειας για ανακύκλωση, η οποία μέχρι σήμερα έχει προχωρήσει ελάχιστα στα νησιά μας και μόνο χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία.
Με το νέο νομοθετικό πλαίσιο τίθενται στόχοι για την καθιέρωση έως το 2015 της χωριστής συλλογής τουλάχιστον για το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί, ώστε έως το 2020 να επιτευχθεί η επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση τους κατ’ ελάχιστον στο 50% κατά βάρος.
Ο δρόμος όμως για την υλοποίηση της ολοκληρωμένης διαχείρισης στα νησιά μας είναι μακρύς …
Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει καταρχήν να επιταχυνθούν οι ρυθμοί για την υλοποίηση των δράσεων και των υποδομών που περιλαμβάνονται στον εγκεκριμένο σχεδιασμό της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, οι οποίες μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ. Παράλληλα θα πρέπει να μελετηθούν βελτιώσεις στο σχεδιασμό με ταυτόχρονη εναρμόνιση στην υφιστάμενη εθνική και κοινοτική νομοθεσία, οι οποίες θα οδηγήσουν στην αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ.
Σε διαφορετική περίπτωση ο χρόνος ζωής των ΧΥΤΑ που έχουν κατασκευαστεί και θα έπρεπε να λειτουργούν ήδη ως Χ.Υ.Τ.Υ., θα μειωθεί σημαντικά και σε λίγα χρόνια θα βρούμε τα προβλήματα ξανά μπροστά μας.
 |
| Ο Χ.Υ.Τ.Α. στο νησί της Λήμνου |
Η Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων με ρεαλιστικό και υλοποιήσιμο σχεδιασμό είναι η μόνη βιώσιμη λύση για τα νησιά μας, η οποία όχι μόνο θα προστατεύσει το περιβάλλον, αλλά θα λειτουργήσει και ως μοχλός για την τοπική ανάπτυξη. Χρέος και ευθύνη, αλλά και σημαντική πρόκληση για την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι να προχωρήσουν με γρήγορα βήματα για να υλοποιηθεί ο σχεδιασμός αυτός.
Θεόδωρος Βαλσαμίδης
Περιφερειακός Σύμβουλος Βορείου Αιγαίου
με την Παράταξη «Αγώνας για τα Νησιά μας»
