Στα τέλη του έτους 2007, η Ένωση Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδας (Ε.Ν.Α.Ε.), αναγνωρίζοντας ότι το ζήτημα της οδικής ασφάλειας είναι ένα από τα κυρίαρχα προβλήματα που έχει να επιλύσει η ελληνική πολιτεία και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις έχουν την ευθύνη της επίβλεψης και συντήρησης περίπου 32.000 χιλιομέτρων οδικού δικτύου, είχε προτείνει, μετά από αντίστοιχη συνάντησή της, με το Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, την δημιουργία Γραφείου Οδικής Ασφάλειας ανά Νομαρχία, για την καταγραφή και παρακολούθηση των οδών, συντηρήσεων και κακοτεχνιών αυτών και την επισήμανση των σημείων που γίνονται τροχαία ατυχήματα.
Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου άμεσα, με απόφαση του Νομάρχη Λέσβου κ. Παύλου Βογιατζή, δημιούργησε, στις 13 Δεκεμβρίου 2007, Γραφείο Οδικής Ασφάλειας στη Διεύθυνση Σχεδιασμού & Προγραμματισμού με υπεύθυνο το Μηχανολόγο Μηχανικό κ. Γιώργο Γουγούλα, Προϊστάμενο της Υπηρεσίας και εξωτερικό συνεργάτη για την δημιουργία της εφαρμογής – μελέτης τον κ. Κώστα Χατζηκύρκο, Μαθηματικό.
Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας που έκανε η αρμόδια Υπηρεσία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου με την βοήθεια και την άψογη συνεργασία της Αστυνομικής Διεύθυνσης Λέσβου και του Τμήματος Τροχαίας του Κεντρικού Λιμεναρχείου Μυτιλήνης παρουσιάστηκαν σήμερα, τρία (3) χρόνια μετά. Πιο συγκεκριμένα στο πλαίσιο της μελέτης:
α) Δημιουργήθηκε βάση δεδομένων (Microsoft Office Access) που περιλαμβάνει τα τροχαία ατυχήματα σωματικών βλαβών που συνέβησαν στο Νομό Λέσβου – και στα τρία νησιά μας – από το έτος 2004 μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου 2010.
β) Δημιουργήθηκαν περισσότεροι από 30 στατιστικοί πίνακες, ιστογράμματα και συγκριτικά στοιχεία, από τα οποία εξάγονται συμπεράσματα για :
- Τα ατυχήματα που συμβαίνουν ανά ώρα – μήνα – έτος
- Ανά περιοχή, δηλαδή στο Εθνικό και Επαρχιακό Οδικό Δίκτυο καθώς και στα Διοικητικά όρια Δήμων
- Ανά χιλιομετρική θέση κυρίως στο Εθνικό δίκτυο
- Το είδους των ατυχημάτων και το είδους των εμπλεκομένων οχημάτων
- Τις ηλικίες, το φύλο, την κατανάλωση αλκοόλ των οδηγών που εμπλέκονται σε ατυχήματα και των θυμάτων αυτών
Στη συνέχεια παρουσιάστηκε το Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών που αναπτύχθηκε, στο πλαίσιο προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Πανεπιστημίου Αιγαίου και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου και υλοποιήθηκε από το Εργαστήριο Χαρτογραφίας και Γεωπληροφορικής του Τμήματος Γεωγραφίας.
Στόχος του Συστήματος είναι η διαχείριση και χαρτογραφική απεικόνιση στοιχείων, δραστηριοτήτων και συμβάντων που άπτονται των αρμοδιοτήτων της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου, καθώς και η παρουσίαση συνοδευτικών πληροφοριών ή συγκεντρωτικών δεδομένων, προκειμένου με τον τρόπο αυτό να είναι δυνατή η χωρική συσχέτιση των διαφόρων πληροφοριών και εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων για τον προγραμματισμό έργων ή δράσεων από τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και από 01.01.2010 της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.
Το Σύστημα αποτελείται από τη βασική χαρτογραφική εφαρμογή και 3 επιμέρους ειδικές εφαρμογές (Συντήρηση οδικού δικτύου, Τροχαία ατυχήματα, Κυκλοφοριακές συνδέσεις), ενώ στο μέλλον είναι δυνατή η ενσωμάτωση και επιπλέον ειδικών εφαρμογών. Το Σύστημα φιλοξενείται σε εξοπλισμό του Πανεπιστημίου Αιγαίου και είναι προσβάσιμο μέσω του παγκόσμιου ιστού (web), χωρίς να απαιτείται η εγκατάσταση ειδικού λογισμικού από την πλευρά του χρήστη.
Με το Σύστημα αυτό και σε συνέχεια της μελέτης που παρουσιάστηκε για τα τροχαία ατυχήματα, μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια και να αποτυπωθεί στο Σύστημα η χιλιομετρική θέση των σοβαρών τροχαίων ατυχημάτων καθώς και οι παρεμβάσεις που υλοποιεί η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση για τη βελτίωση – συντήρηση του οδικού δικτύου. Αξιοποιώντας όλα τα παραπάνω δεδομένα και το Σύστημα που αναπτύχθηκε, θα μπορούν στο μέλλον, τόσο οι Υπηρεσίες, όσο και η Πολιτική Ηγεσία, να λάβουν τις σωστότερες αποφάσεις για τις παρεμβάσεις που κατά προτεραιότητα θα πρέπει να ληφθούν για τη βελτίωση της Οδικής Ασφάλειας.
Δήλωση Νομάρχη Λέσβου κ. Παύλου Βογιατζή:
«Μια εξαιρετική δουλειά που έγινε από τη Δ/νση Προγραμματισμού & Σχεδιασμού της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου και από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου παρουσιάστηκε σήμερα. Πιστεύουμε ότι η μελέτη αυτή, καθώς και η εφαρμογή που αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, μπορούν να συμβάλλουν τα μέγιστα στη μείωση των τροχαίων.
Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου, παραδίδει στις επερχόμενες αυτοδιοικητικές αρχές, δύο αποτελεσματικά και εύχρηστα εργαλεία, που εφόσον αξιοποιηθούν κατάλληλα, θα επιτύχουν το στόχο τους, την αύξηση δηλαδή της οδικής ασφάλειας. Πιστεύουμε ότι και μια ανθρώπινη ζωή αν σωθεί με τη χρήση τους, θα έχουν επιτύχει τον προορισμό τους.
Θέλω να ευχαριστήσω για την εξαιρετική δουλειά που έκαναν τον Προϊστάμενο της Δ/νσης Προγραμματισμού & Σχεδιασμού κ. Γιώργο Γουγούλα και τους συνεργάτες του, την επιστημονική ομάδα του Τμήματος Γεωγραφίας που εργάστηκε για το σκοπό αυτό με επικεφαλή τον Επικ. Καθηγητή κ. Μιχάλη Βαΐτη, και την Αστυνομική Δ/νση Λέσβου και το Τμήμα Τροχαίας του Κεντρικού Λιμεναρχείου Μυτιλήνης για τη συνεργασία τους.»
Κυριότερα συμπεράσματα της μελέτης για τα τροχαία ατυχήματα στο Νομό Λέσβου
Τα κυριότερα συμπεράσματα της μελέτης, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν κατάλληλα από τις αρμόδιες Αστυνομικές Υπηρεσίες στο πλαίσιο του δικού τους έργου έχουν συνοπτικά ως εξής:
Α. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΩΡΑ (διάγραμμα 1)
Τα περισσότερα τροχαία ατυχήματα συμβαίνουν τις απογευματινές ώρες, (κλείσιμο αγοράς, υπηρεσιών, οι οδηγοί είναι κουρασμένοι, αγχωμένοι, εκνευρισμένοι, βιαστικοί, οι ακτίνες του ήλιου θαμπώνουν τις απογευματινές ώρες σε πολλά σημεία του οδικού μας δικτύου κ.α.) αλλά και μεταξύ 7-9 το πρωί, όταν δηλαδή ανοίγει η αγορά, πάνε τα παιδιά σχολείο και γενικά έχουμε πολλές μετακινήσεις, καθώς και όταν έχουμε αφίξεις των πλοίων.
Β. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΗΜΕΡΑ (διάγραμμα 1)
Το Σαββατοκύριακο έχουμε μεγάλο αριθμό ατυχημάτων, κάτι που είναι αναμενόμενο, και κυρίως την Κυριακή, στην οποία περιλαμβάνονται και τα ατυχήματα του Σαββατόβραδου, μετά τα μεσάνυχτα, κατά την οποία έχουμε και μεγάλο αριθμό θανατηφόρων .
Γ. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΜΗΝΑ (διάγραμμα 1)
Στην κατανομή ΑΝΑ ΜΗΝΑ, είναι σαφής υπεροχή, των μηνών Αυγούστου, Ιουλίου, και Σεπτεμβρίου, λόγω της αυξημένης τουριστικής κίνησης, καθώς και τον Ιούνιο, με το κλείσιμο των σχολείων, και τη λήξη των πανελλαδικών εξετάσεων οπότε έχουμε πολλά ατυχήματα σε μικρές ηλικίες. Τον Απρίλιο επίσης, λόγω της εορτής του Πάσχα. Αυτή η κατανομή ακολουθείται και στον αριθμό θανατηφόρων.
Δ. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΕΤΟΣ (διάγραμμα 1)
Παρατηρείται σταδιακή μείωση από το έτος 2004 μέχρι το 2009, αλλά αύξηση του συνολικού αριθμού κατά το τρέχον έτος 2010, που εξηγείται από την ON LINE πλέον καταγραφή όλων των τροχαίων ατυχημάτων από την Αστυνομική Διεύθυνση Λέσβου, κάτι που δεν συνέβαινε στο παρελθόν. Η τάση όμως ευτυχώς, δείχνει σημαντική μείωση θανατηφόρων για το 2010.
Ε. ΕΙΔΟΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ:
Πολύ μεγάλος συγκριτικά ο αριθμός των ατυχημάτων από σύγκρουση και σημαντικός ο αριθμός ατυχημάτων από παράσυρση πεζού, κάτι που πρέπει να προβληματίσει, όσον αφορά την τήρηση του Κώδικα στις διαβάσεις πεζών και κυρίως την ορθή θέση και επισήμανση των διαβάσεων. Π.χ. προβληματίζει η ύπαρξη διάβασης πεζών, στη Πλατεία Σαπφούς, επάνω στη Στάση του Λεωφορείου, όπως αμέσως μετά τη στροφή στο ύψος του κτιρίου της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης.
Για τα περισσότερα θανατηφόρα ατυχήματα, αιτία είναι η σύγκρουση και ακολουθεί η εκτροπή πρόσκρουση, η οποία σε πολλές περιπτώσεις γίνεται σφοδρή λόγω της ύπαρξης δέντρων και κολώνων πολύ κοντά στα όρια της οδού. Τα σημεία αυτά, μπορούν από τη μελέτη να εντοπιστούν και να προγραμματιστούν σε κάποιες περιπτώσεις παρεμβάσεις για την απομάκρυνση τους.
Μελετώντας τα τροχαία ατυχήματα ανά περιοχή, διαπιστώνεται ότι στη ΜΥΤΙΛΗΝΗ η παραλία Κουντουριώτη, (μαζί με τη Πλατεία Σαπφούς), η Ελ. Βενιζέλου, κρατούν τα σκήπτρα στον αριθμό, ενώ πολλά ατυχήματα συμβαίνουν και σε άλλους μη αναμενόμενους δρόμους, που θα πρέπει να αναλυθούν περαιτέρω: Πχ. Οδός Φιλικών με Ναυμάχου Παπανικολή κλπ. Μικροί δρόμοι, αλλά με μεγάλο κυκλοφοριακό φόρτο. Στη Μυτιλήνη βέβαια τα θανατηφόρα είναι λίγα, όπως επίσης λίγα είναι και στην οδό Καβέτσου, με τη μεγάλη κίνηση, που όμως έχει δώσει και θανατηφόρο ατύχημα.
ΣΤ. ΕΘΝΙΚΟ - ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΟΡΙΑ ΔΗΜΩΝ
Με τη μελέτη επιβεβαιώνεται η άποψη των ειδικών, ότι τα περισσότερα τροχαία ατυχήματα συμβαίνουν στα πρώτα χιλιόμετρα από τις εξόδους των μεγάλων αστικών κέντρων. Αυτό οφείλεται στην ψυχολογία των οδηγών, γιατί μόλις ξεφύγουν από τη μεγάλη κίνηση, χαλαρώνουν αναπτύσσουν ταχύτητες μεγαλύτερες, ίσως με κάποιο παραμένοντα εκνευρισμό, ανάβουν τσιγάρο, μιλάνε στο κινητό κ.α.
Η διασταύρωση της Αγ. Παρασκευής, η ευθεία κάτω από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (πρώην Ξενία), οι Κόμβοι Γέρας, Αγιάσου, η επ. οδός Περάματος - Παπάδου έχουν δώσει πολλά και σοβαρά ατυχήματα. Ειδικά ο τελευταίος δρόμος μελετήθηκε και έχει συνταχθεί μελέτη για τη βελτίωση του, γιατί παρά το μικρό του μήκος, σε σχέση με τους άλλους επαρχιακούς δρόμους, δίνει πολλά ατυχήματα. Ο δρόμος από τη Μύρινα προς το Αεροδρόμιο της Λήμνου, παρουσιάζει πολλά και σοβαρά επίσης ατυχήματα. Απαιτείται περαιτέρω ανάλυση του λοιπού επαρχιακού δικτύου τόσο για τη Λέσβο όσο και για τη Λήμνο.
Σημαντικό αριθμό ατυχημάτων παρουσιάζει επίσης η οδός προς Πολυχνίτο, μέχρι τα Βατερά και ο οδός προς Μανταμάδο.
Στους Δήμους τα πρωτεία κατέχει η Γέρα και ο Πολιχνίτος, και ακολουθεί η Μύρινα, η Καλλονή η Πέτρα, ενώ στη Νέα Κούταλη της Λήμνου έχουμε σημαντικό και αριθμό θανατηφόρων.
Συγκριτικά τα πιο πολλά ατυχήματα σε πλήθος συμβαίνουν μεν στη Μυτιλήνη και μετά στο επαρχιακό/ εθνικό δίκτυο, αλλά θανατηφόρα εμφανίζονται με μεγαλύτερο ποσοστό στο επαρχιακό, εθνικό, και στους άλλους Δήμους, ενώ στη Μυτιλήνη έχουμε το μικρότερο ποσοστό θανατηφόρων, λόγω των μικρών ταχυτήτων που αναπτύσσονται.
Ζ. ΗΛΙΚΙΕΣ, ΦΥΛΟ, ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ ΟΔΗΓΩΝ
Επειδή ένα ατύχημα, συνήθως έχει περισσότερα του ενός θύματα, μελετήθηκε ξεχωριστά, η ηλικιακή κατανομή, το φύλο, η τυχόν κατανάλωση αλκοόλ, των θυμάτων.
Αν αναλογισθούμε ότι κατά τα τελευταία 7 χρόνια 95 συμπολίτες μας έχασαν τη ζωή τους από τροχαίο ατύχημα και πάνω από 120 τραυματίστηκαν σοβαρά, μπορούμε να αντιληφθούμε και τις συνέπειες.
Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη ότι τα περισσότερα θύματα των τροχαίων είναι νεαρά άτομα, που είναι και οδηγοί, μεταξύ των ηλικιών 18 και 35 αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του προβλήματος.
Στη Λέσβο ιδιαίτερα μεγάλος είναι ο αριθμός των δικύκλων που κυκλοφορούν και οδηγούν παιδιά ακόμα και 12 ετών! Εξ ίσου σημαντικός είναι και ο αριθμός των κυκλοφορούντων Ι.Χ. Αναγκαίο είναι η πολιτεία να αντιμετωπίσει διαφορετικά το θέμα της οδήγησης δικύκλων από ανήλικους, γιατί πλέον από τα 12 του χρόνια κάθε παιδί γνωρίζει ότι μέχρι να δικασθεί η παράβασή του, θα έχει αποκτήσει άδεια οδήγησης και δεν θα καταδικασθεί. Αυτό έχει οδηγήσει στην ανεξέλεγκτη χρήση δικύκλων από νεαρά παιδιά, που πολλά από αυτά, ζουν την υπόλοιπη ζωή τους, με κάποια σοβαρή αναπηρία, λόγω ενός επιπόλαιου τροχαίου ατυχήματος.
Σύντομη Περιγραφή του Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών
Η βασική εφαρμογή έχει σκοπό την οργάνωση και χαρτογραφική απεικόνιση βασικών γεωγραφικών δεδομένων για τον Νομό Λέσβου, καθώς και την παροχή βασικών χαρτογραφικών λειτουργιών. Στα βασικά γεωγραφικά δεδομένα περιλαμβάνονται: δορυφορικές εικόνες, ψηφιακό μοντέλο εδάφους, όρια ΟΤΑ, οικισμοί, οδικό δίκτυο, γεωλογικά δεδομένα, υδρογραφικό δίκτυο κ.ά. Στις βασικές χαρτογραφικές λειτουργίες περιλαμβάνονται: εστίαση (zoom in, zoom out), μετακίνηση, προβολή περιγραφικών δεδομένων, δημιουργία ερωτημάτων, αποθήκευση, μέτρηση αποστάσεων κ.ά.
Η εφαρμογή των συντηρήσεων του οδικού δικτύου έχει σκοπό τη διαχείριση και χαρτογραφική απεικόνιση των έργων συντήρησης που εκτελούνται στο οδικό δίκτυο και είναι αρμοδιότητα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου. Με τον τρόπο αυτό θα είναι δυνατός ο προσδιορισμός της χωρικής κατανομής των έργων συντήρησης, καθώς και η χωρική τους συσχέτιση με άλλα στοιχεία ή φαινόμενα (π.χ. ατυχήματα).
Η εφαρμογή των τροχαίων ατυχημάτων έχει σκοπό τη διαχείριση και χαρτογραφική απεικόνιση των τροχαίων ατυχημάτων που προκαλούν τραυματισμούς ή θανάτους. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατός ο προσδιορισμός της χωρικής κατανομής των ατυχημάτων, ο εντοπισμός επικίνδυνων σημείων στο οδικό δίκτυο, καθώς και η χωρική συσχέτιση των ατυχημάτων με άλλα στοιχεία ή φαινόμενα.
Η εφαρμογή των κυκλοφοριακών συνδέσεων έχει σκοπό τη διαχείριση και χαρτογραφική απεικόνιση των κόμβων (κυκλοφοριακών συνδέσεων και εισόδων/εξόδων) που κατασκευάζονται κατά μήκος του οδικού δικτύου και εγκρίνονται από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατός ο προσδιορισμός της θέσης των κυκλοφοριακών συνδέσεων και η χωρική τους συσχέτιση με άλλα στοιχεία ή φαινόμενα.